داریوش بوربور(Dariush Borbor)، معمار، شهرساز، طراح، مجسمه ساز، نقاش، پژوهشگر و همچنین نویسنده، درجه شوالیه نشان هنر و ادب دولت فرانسه(Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres) را دریافت کرد!

نشان هنر و ادب نشانی است که توسط وزارت فرهنگ فرانسه (در گذشته با عنوان انجمن هنر و ادبیات فرانسه شناخته می شد) از سال ۱۹۵۷ میلادی و توسط وزیر وقت فرهنگ فرانسه، با هدف شناسایی آثار مهم و تاثیرگذار هنری و ادبی پایه‌ گذاری شده است. این عنوان مکملی است بر نشان شایستگی ملی که در سال ۱۹۶۳ میلادی توسط رئیس ‌جمهور شارل دوگل پایه ‌گذاری شده بود. لازم به ذکر است نشان هنر و ادب فرانسه دارای سه درجه است: درجه کماندور (مدالی که به گردن انداخته می ‌شود و هر سال ۲۰ دریافت کننده دارد)، درجه افیسیه (مدالی که با یک گل و روبان بر روی سینه چپ نصب می‌ شود و هر سال ۶۰ دریافت کننده دارد و درجه شوالیه (مدالی که با روبان بر روی سمت چپ سینه نصب می‌ شود و سالی ۲۰۰ دریافت کننده دارد)

داریوش بوربور متولد ۷ اردیبهشت ماه سال ۱۳۱۳ شمسی در شهر تهران است. او دوره آموزش ابتدایی خود را در ایران طی کرد و در سال ۱۳۲۶ شمسی و در سن سیزده سالگی به‌منظور ادامه ی تحصیلات عازم کشور انگلستان شد و پس از دریافت دیپلم عمومی از دانشگاه کمبریج انگلستان در سال ۱۳۳۱ شمسی، موفق به اخذ لیسانس معماری و فوق لیسانس شهرسازی از دانشگاه لیورپول گردید. او سپس راهی کشور سوئیس شد و دکترای خود را در رشته معماری نقاط گرم و خشک زیر نظر استاد صاحب نام فرانسوی یعنی پروفسور اوژن بودوئن (Eugène Beaudouin) در سال ۱۳۳۳ شمسی، از دانشگاه ژنو دریافت نمود.

سبک خاص دکتر بوربور در معماری سبب شد که آنتونی کرافت (Anthony Kraft)، تحلیل‌گر معروف معماری سوئیسی از او به عنوان “یکی از پیشگامان معماری مدرن که احتمالاً در راه به وجود آوردن سبک معماری جدید قرن بیستم ایرانی است” نام ببرد. همچنین میشل راگون (Michel Ragon)، نویسنده فرانسوی اثرگذار در هنر و معماری نیز از او به‌عنوان “معماری در جستجوی سبک معماری مدرن ایرانی” نام برده است.

داریوش بوربور برنده مسابقات و جوایز معماری و شهرسازی بین المللی متعددی می باشد، از جمله:

• جایزه «Architects’ Journal Working Drawings» – لندن، انگلستان، 1337.
• جایزه اول، طرح ایده برای منطقه ای در شهر لیورپول، دانشکده شهرسازی دانشگاه لیورپول، انگلستان، 1338.
• جایزه اول، طرح پاویلیون ایران (The Persian Pavilion)، لس آنجلس، کالیفرنیا، 1344.
• جایزه مرکور طلا بین المللی (Gold Mercury International Award) رم، ایتالیا، 1354.
• جایزه اول مرکز مجموعه تجاری بازار رضا، مشهد، 1355.
• جایزه مرکز استراحتی – تفریحی شرکت ملی نفت ایران، محمودآباد، کرانه بحر خزر، 1356.
• جایزه اول نماد شهر مشهد، 1356.
• عطیه ویژه، جهت طراحی و نظارت در ساخت مجموعه تجاری بازار رضا، مشهد، 1357.
• جایزه «پنجاه آرشیتکت برجسته جهان» در دومین همایش و نمایشگاه بین الملی آثار معماران برجسته دنیا در بلگراد، 1367

آثار معماری

۱۳۴۰، خانه ارجمند، کرمان
۱۳۴۱، مجسمه “پرواز”، پاويليون سلطنتى فرودگاه مهرآباد تهران
۱۳۴۲، طرح خانه عَبده، تهران
۱۳۴۳، خانه جلالى، تهران
۱۳۴۳، طرح ساختمان سالن اجتماعات دانشگاه ملى (شهيد بهشتى)
۱۳۴۳، مجموعه مسكونى شركت نفت ايران پان آمريكن، (جزيره خارک)
۱۳۴۳، طرح مسجد اهواز
۱۳۴۴، دفتر مركزى مهندسين مشاور بوربور
۱۳۴۴، خانه نهاوندى، تهران
۱۳۴۴، خانه بوربور، تهران
۱۳۴۵، خانه حكمى، تهران
۱۳۴۵، طرح سینماى رو باز، اهواز
۱۳۴۵، مركز اجتماعات بانوان، اهواز
۱۳۴۵، ساختمان بوش (طراحى اوليه براى رستوران بوده است)
۱۳۴۶، مرکز ورزشی و تفریحی قصر یخ، تهران
۱۳۴۶، طرح نو سازى اطراف حرم مطهر حضرت رضا (ع)
۱۳۵۰، دبستان در شهر ساری
۱۳۵۰، نماد شهر مشهد (تخریب در سال ۱۳۸۶)
۱۳۵۳، خانه موسوى زاده، تهران
۱۳۵۴، طرح خانه افتخارى، نوشهر
۱۳۵۵، بازار رضا، مشهد
۱۳۵۵، موزه و کتابخانه آستان قدس رضوی، مشهد
۱۳۵۶، طراحی ٢٠٠٠ آپارتمان با استفاده از حرارت خورشيدى، کوهسنگی مشهد
۱۳۵۷، نماد يادبود وحشى بافقى، یزد

آثار بین المللی

۱۳۳۷، طرح نوسازى محله اى در شهر ليورپول، انگلستان (طراحى از: د. بوربور، ر. سبحيكى، ج. چپمن، ك. چو)
۱۳۳۹، ساختمان بولينگ (با همکاری Frei & Hunziker)، مرن، ژنو، سوئيس
۱۳۴۳، طرح پاويليون ايران، حمام ايرانى، (لس آنجلس، كاليفورنيا، آمريكا)
۱۳۴۳، طرح پاويليون ايران، رستوران ايرانى، (لس آنجلس، كاليفورنيا، آمريكا)

طرح‌های جامع شهری و منطقه‌ای

۱۳۴۳-۱۳۴۶، طرح جامع منطقه نوشهر-چالوس
۱۳۴۴-۱۳۴۵، طرح جامع سراسری کرانه بحر خزر
۱۳۴۶، طرح جامع بهبهان
۱۳۴۶، طرح جامع خرمشهر
۱۳۴۹-۱۳۵۳، طرح جامع منطقه آبادان-خرمشهر
۱۳۵۳، طرح جامع ساوه
۱۳۵۳، طرح جامع قم

طرح‌های شهرسازی، فضای سبز و محیط زیست

۱۳۴۷، طرح نوسازی اطراف حرم مطهر حضرت امام رضا (ع)، مشهد
۱۳۴۷، طرح نوسازی شهر زلزله زده کاخک (با همکاری دفتر فنی وزارت کشور)
۱۳۵۶، مرکز تجاری بازار رضا، مشهد.
۱۳۵۷، پیشنهاد تدوین طرح جامع محیط زیست منسجم کشور ایران

تالیفات

• مدخل «تأثیرگذاری باغهای ایرانی بر تزئینات دوران اسلامی»
• داریوش بوربور، نوسازی اطراف حرم حضرت رضا مشهد
• مدخل ایران (Iran) در دانشنامه بین‌المللی شهرسازی.
• مدخل قلعه بوربور (Burbur Castle) در دانشنامه ایرانیکا.
• مدخل علی بوربور (ʿAli Burbur) در دانشنامه ایرانیکا.
• مدخل ایل بوربور (Burbur Tribe) در دانشنامه ایرانیکا.
• مدخل اسماعیل خان بوربور (Esmāʿil khan Burbur) در دانشنامه ایرانیکا.
• مدخل «نقش شاه شاهان: تفسیری در تاریخ‌نگاری»
• داریوش بوربور، داریوش بوربور مجموعه مقالات، سخنرانی ها و مصاحبه ها.

“بوربور یک مدرنیست فرم‌گرای ساده است، ولی چیزی در بعضی کارهایش هست که می‌تواند متمایزش کند: فنّ تکثیر! برگزیدن یک مدول هندسی (همچون شش‌ضلعی یا دایره) و ساختن فضا از طریق تکثیر این مدول در سطح پلان. رک بگویم: به‌راستی اگر از معماری بوربور این تکنیک را حذف کنیم، چندان سخن منحصربفردی از معماری‌اش نمی‌شنویم. تمام معماری‌اش بازی‌های حجمی و رخ‌نماییِ مانُورهای فرمال است، چیزی که در اکثر دیگر آثار معماری همان زمان نیز به چشم می‌خورد. ولی همین فنّ تکثیر است که معماری او را فراتر از یک فرمالیسم ساده می‌برد. نمی‌توان به‌سادگی نتیجه‌ای گرفت، ولی شاید بی‌جهت نیست که او را پدر «شهرسازی مدرن» در ایران می‌دانند: مهارت او در گفت‌وگوی بین خرد و کلان، بین مدول و کلیّت، بین جزء و کل؛ خاصیتی که هم در آثار معماری او قابل ردگیری است و هم از او شهرسازی برجسته ساخته است.”

داریوش بوربور به دلیل بنیان‌گذاری شورای عالی شهرسازی ایران و ارائه طرح‌های جامع شهری متعدد به پدر شهرسازی نوین ایران شهرت دارد.

این چهره برجسته معماری ایران معتقد است که سعی بر دخالت دادن بیش از حد مطالب و ویژگی‌های معماری ادوار پیشین ایران، در معماری جدید، نوعی عقب‌گرد را در این عرصه به دنبال دارد. تخریب برخی از آثار او موضوعی است که بوربور به آن انتقاد ویژه‌ای دارد و بغض پنهانی را در گلویش می‌نشاند. این استاد برجسته معماری معتقد است که باید برای آثار برجسته مدرن نیز ارزشی هم‌راستای آثار ارزشمند قدیمی در نظر داشت.

داریوش بوربور به غیر از کار معماری و شهرسازی به نقاشی، نوشتن، تاریخ، محیط زیست، زبان شناسی و دیگر مطالب ایران شناسی پرداخته است. به عنوان یک محقق سخنرانی های زیادی در دانشگاه های معتبر داشته است و نوشته های او در نشریات معتبر بین المللی در کشورهای مختلف و به زبان های مختلف به چاپ رسیده است.

تئاتر

داریوش بوربور در دوره متوسطه علاقه زیادی به شکسپیر و نمایشنامه‌های او پیدا کرده بود. در دانشگاه متن‌ های شکسپیر و نمایشنامه ‌نویس‌های معتبر مدرن، مانند ژان آنوئی (Jean Anouih) نویسنده آنتیگون (Antigone) را نیز کارگردانی کرده است. در اواخر دوره متوسطه‌، سِر جان گیلگود (Sir. John Gielgud)، کارگردان و هنرپیشه‌ مشهور انگلیسی و یکی از بهترین اجراکنندگان‌ نمایش‌نامه‌های شکسپیر از وی به ادامه تحصیلات در رشته تئاتر دعوت می کند، اما داریوش بوربور علاقه زیادی برای برگشتن به ایران داشت. وی می گوید “از آن‌جایی که تئاتر رشته دشواری است، اگر بسیار مشهور نشوید آینده مناسبی نخواهید داشت، به همین خاطر تصمیم گرفتم پیشنهاد حضور در تئاتر را قبول نکنم و به سراغ رشته معماری بروم.”

نقاشی

داریوش بوربور درباره نقاشی چنین می گوید: “نقاشی هنر خانوادگی ما است. پدرم بسیار خوب نقاشی می‌کرد کما اینکه امروز برادرانم هم نقاشی می‌کنند. خود من هم از کودکی و از زمانی که خاطر دارم، به نقاشی علاقه‌مند بودم. نقاشی‌هایم هم نسبتاً خوب بود البته در سال‌های اخیر نیز نقاشی کار می‌کردم اما هیچ‌گاه در ایران نمایشگاه نگذاشتم زیرا خودم را نقاش حرفه‌ای نمی‌بینم. به همین خاطر نه نقاشی‌ هایم را فروخته‌ام و نه آن‌ها را نگه داشته‌ام. نمی‌دانم امروز نقاشی‌هایم کجا هستند. اکثر آن‌ها را هدیه داده‌ام و تعدادی کمی را نیز نزد خودم نگه داشته‌ام. یکی از نقاشی های خودم را که در سن نوجوانی بر علیه تبعیض نژادی کشیده بودم و در مرکز معروف هنری (Blue Coat Chambers) در شهر لیورپول انگلستان به نمایش در آمده بود را در پنجاهمین سالگرد نقاشی، یازده سال پیش (۱۳۸۶) به نلسون ماندلا هدیه کردم.”

همچنین بخوانید: برندگان پنجمین دوره جایزهٔ شایستگی معمار ایرانی